วันนี้เราจะพาไปสรุป อารยธรรมกรีก ฉบับที่เข้าใจง่าย อ่านแล้วเข้าใจความเป็นมาของอารยธรรมของกรีกโบราณ และความโดดเด่นทางด้านศิลปกรรม สถาปัตยกรรม ประติมากรรม ตลอดจนปรัชญาและการศึกษา ความเชื่อในเทพเจ้า ไปดูกันได้เลยว่ามีอะไรและเป็นอย่างไรกันบ้าง
1. กำเนิดอารยธรรมกรีก
กรุงเอเธนส์ เมืองหลวงของประเทศกรีซในปัจจุบัน คือศูนย์กลางของอารยธรรมกรีกที่เกิดขึ้นเมื่อ 750 ปีก่อนคริสต์ศักราช ซึ่งประกอบไปด้วยอารยธรรมหลัก 2 ส่วน คือ อารยธรรมของชาวกรีกโบราณ หรืออารยธรรมเฮลเลนิก และอารยธรรมเฮลเลนิสติก
อารยธรรมกรีกเกิดขึ้นที่บริเวณตอนใต้คาบสมุทรบอลข่านและชายฝั่งทะเลอีเจียน โดยกั้นระหว่างคาบสมุทรบอลข่านกับเอเซียไมเนอร์ ซึ่งบริเวณนี้อยู่ในเขตของทะเลเมดิเตอร์เรเนียนที่รายล้อมไปด้วยอารยธรรมที่สำคัญ ๆ ของโลกนั้นก็คืออารยธรรมของอียิปต์ และอารยธรรมของเมโสโปเตเมีย และยังอยู่ใกล้กับเกาะครีตที่เป็นศูนย์กลางอารยธรรมไมนวน ทำให้กรีกได้รับโอกาสในการแลกเปลี่ยนความเจริญรุ่งเรืองในด้านต่าง ๆ ที่เป็นการผสมผสานของเมโสโปเตเมีย อียิปต์และเกาะครีต
ชาวกรีกส่วนใหญ่ทำอาชีพประมงเดินเรือค้าขายไปกับดินแดนต่าง ๆ ซึ่งมีโอกาสได้ขยายอาณาเขตโดยยึดครองดินแดนอื่น ๆ ในเขตเอเชียไมเนอร์ ทำให้มีการแลกเปลี่ยนอารยธรรมโดยเฉพาะการนำเอาอารยธรรมของตะวันออกไปสู่อารยธรรมตะวันตก และชาวกรีกโบราณจะเรียกตัวเองว่า เฮลลีน เป็นอินโดยูโรเปียนกลุ่มหนึ่งที่อพยพมาจากตอนเหนือประเทศกรีซในปัจจุบัน เมื่อ 2000 ปีก่อนคริสต์ศักราช ซึ่งทำให้ช่วงแรก ๆ มีเผ่าต่าง ๆ กระจายอยู่ในคาบสมุทรบอลข่ายและทะเลอีเจียน กลุ่มไมซีเนียนเป็นกลุ่มที่กล้าหาญในการสู้รบได้ยึดครองพื้นที่และขยายอาณาเขตและได้ก่อตั้งนครรัฐและมีอำนาจในช่วงปี1600-1100 ก่อนคริสต์ศักราช ซึ่งมีศูนย์กลางที่เมืองไมซีเนตอนใต้ของประเทศกรีซในปัจจุบัน
และมาปี 1100 ก่อนคริสต์ศักราช มีอีกกลุ่มที่เรียกตัวเองว่า กลุ่มดอเรียน ที่ได้อพยพมาจากทางเหนือ และได้ขยายอำนาจในการปกครองไปยังดินแดนของไมซีเนียน
จนมาในปี 750 ก่อนคริสต์ศักราช ได้มีการสร้างอักษรโดยมีแบบมาจากอักษรและพยัญชนะของกลุ่มฟีนิเซียนที่มาติดต่อค้าขายในช่วงเวลานั้น ถึงอย่างไรก็ตามกลุ่มดอเรียนก็ยังคงไม่สามารถที่จะรวมอำนาจในการปกครองนครรัฐของกรีกได้ทั้งหมด
นครรัฐสปาร์ตาเสื่อมอำนาจลงในปี 371 ก่อนคริสต์ศักราช ทำให้นครรัฐอื่น ๆ ได้พยายามรวมกลุ่มกันโดยมีนครรัฐทีบีสเป็นผู้นำ แต่ในที่สุดก็มีเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราชได้ปกครองจักรวรรดิมาซิโดเนีย และได้ขยายอาณาเขตออกไปอย่างกว้างขวางไปถึงเมโสโปเตเมีย อียิปต์ และเปอร์เซีย ทำให้กรีกได้รับอารยธรรมที่ผสมผสานกันเรียกว่า อารยธรรมเฮลเลนิสติก จนสมัยเฮลเลนิสติกเสื่อมอำนาจลงไปเมื่อ 146 ก่อนคริสต์ศักราช แผ่นดินกรีกอยู่ใต้การปกครองของจักรวรริโรมัน ทำให้ความเจริญที่กรีกได้สะสมไว้นั้นก็ได้กลายเป็นส่วนหนึ่งของอารยธรรมโรมัน
การปกครองแบบนครรัฐของกรีกนั้นมีความหลากหลาย ทำให้มีการส่งเสริมแต่ละนครรัฐมีโอกาสในการพัฒนารูปแบบ และการปกครองของตนเอง นครรัฐจึงมีความสำคัญและมีบทบาทต่อการพัฒนาอารยธรรมด้านการปกครองซึ่งก็คือ สปาร์ตาและเอเธนส์
ในส่วนของนครรัฐสปาร์ตา มีรูปแบบการปกครองทหารนิยม ผู้มีอำนาจสูงสุดและเด็ดขาดคือคณะผู้ปกครอง ประชาชนชายทุกคนที่อายุ20-60 ปีต้องได้รับการฝึกเป็นทหารฝึกการต่อสู้และเรียนรู้การเอาชีวิตรอดในสงคราม และผู้หญิงต้องฝึกให้มีสุขภาพที่แข็งแรงเพื่อเตรียมพร้อมต่อการเป็นมารดาของทหารที่เข้มแข็งและแข็งแกร่งในอนาคต และกลุ่มสปาร์ตายังต่อต้านความฟุ่มเฟือยและมั่งคั่ง เพราะกลัวว่าอำนาจของเงินจะทำลายความเป็นระเบียบวินัยของทหาร และไม่สนับสนุนในเรื่องการค้าขายและการสร้างงานศิลปกรรมใด ๆ ทั้งสิ้น การปกครองแบบนี้เป็นการขัดขวางสิทธิมนุษย์ชนที่เป็นปัจเจกชน และเป็นต้นกำเนิดการปกครองแบบเผด็จการแบบเบ็ดเสร็จ
และในส่วนของนครรัฐเอเธนส์มีการปกครองแบบรัฐประชาธิปไตย โดยสภาห้าร้อย ซึ่งรับการคัดเลือกจากประชาชนของนครเอเธนส์ที่มีสิทธิในการออกเสียง โดยสภาแห่งนี้มีหน้าที่ในการตรวจสอบการร่างกฎหมายและบริหารการปกครอง และยังมีสภาราษฎร มีไว้ให้ประชาชนไว้ประชุมมีสิทธิออกเสียงได้ทุกคนและทำหน้าที่ในการพิจารณาร่างกฏหมาย
ที่นี่จะให้สิทธิและเสรีภาพเป็นปัจเจกบุคคล ทำให้ทุกคนได้คิดและเกิดนักปราชญ์พร้อมกับนักคิดที่เรียกตัวเองว่า โซฟิสต์ ไม่ว่าจะเป็นสำนักงานต่าง ๆ และในสังคมของนครรัฐเอเธนส์ได้รับแนวคิดและปรัชญาของคนสำคัญคือ โซเครติส เพลโต
2. การแต่งกายสมัยกรีก
การแต่งกายเป็นอย่างหนึ่งที่บ่งบอกถึงอารยธรรมกรีก ซึ่งแบ่งออกเป็นการแต่งกายของผู้ชายและผู้หญิงดังนี้
การแต่งกายสำหรับผู้ชาย ในการแต่งกายจะเป็นชุดชาวกรีกโบราณ โดยใส่ชุดทูนิคแบบแคบๆ รัดเอว และสวมเสื้อคลุมโดยมี 2 ชนิด คือ ชนิดคลุมสั้น และชนิดพันรอบตัว โดยใส่แบบพาดบ่าข้างเดียวเหมือนพระสงฆ์หรือเรียกว่า ฮีเมชั่น (Himation)
การแต่งกายสำหรับผู้หญิง ใส่ชุดทูนิคด้านใน สวมเสื้อเอวลอยทับเรียกว่าเพ๊พโพลส (peplos) รัดเอวโดยใช้ผ้าขนสัตว์ที่เย็บด้วยเครื่องรัดเอว ส่วนด้านนอกใช้สีสันสดใส กระโปรงยาวถึงข้อเท้าและปลายบานเล็กน้อย ทำให้เข้ารูปที่สะโพกและตกแต่งลวดลายและได้มีการพัฒนาจากเสื้อตัวสั้นด้านนอกเป็นเสื้อแจ๊คเก๊ตโบเรโร่ และต่อมาได้นิยมใช้ผ้าลินินในการแทนผ้าขนสัตว์ โดยจับจีบพลีท และทำให้เป็นทรงหลวม ๆ
ทำให้ใส่สบายมากขึ้น
3. ความเจริญรุ่งเรืองทางด้านศิลปกรรม
ความเจริญรุ่งเรืองทางด้านศิลปกรรม ถือเป็นจุดเด่นของอารยธรรมกรีกที่เรียกได้ว่าเป็นต้นแบบของงานศิลปกรรมของโลกเลยทีเดียว ซึ่งงานส่วนใหญ่สร้างสรรค์ออกมาจากแรงบันดาลใจจากความเชื่อความศรัทธาทางด้านศาสนา และมีผลงานที่สำคัญที่ได้รับการยกย่องอยู่เป็นจำนวนมากนั้นที่มีความโดดเด่นก็คือ
ด้านสถาปัตยกรรม ถือเป็นผลงานที่โดดเด่นเป็นที่ประจักษ์ต่อสายตาชาวโลก นอกจากจะเป็นสถาปัตยกรรมที่มีการสร้างที่ยิ่งใหญ่แล้ว ยังเป็นการก่อสร้างที่ความสวยงามของสัดส่วนที่สมบูรณ์แบบทั้งความสูง ความกว้างและความยาวไม่ว่าจะเป็นโรงละคร วิหาร และสนามกีฬา และที่โดดเด่นที่สุดก็คงจะหนีไม่พ้น วิหารพาร์เทนอน ที่สร้างอยู่ท่ามกลางเนินเขาอะโครโพลิสที่ได้ออกแบบได้อย่างสวยงามเป็นผลงานระดับโลกและเป็นชิ้นเอกของโลกเลยทีเดียว
ด้านประติมากรรม ประติมากรรมที่เป็นชิ้นเอกของอารยธรรมกรีกนั้นก็คือ รูปปั้นเทพเจ้าอะทีน่า ซึ่งอยู่ในวิหากพาร์เทนอน และชิ้นเอกที่ยอดเยี่ยมอีกหนึ่งงานก็คือ รูปปั้นเทพเจ้าซุส ที่วิหารโอลิมเปีย และส่วนใหญ่งานด้านประติมากรรมจะเป็นการปั้นรูปของเทพเจ้ากรีกจำนวนมาก ด้วยความเชื่อและศรัทธาในคุณค่าของความเป็นมนุษย์ งานประติมากรรมที่ปั้นออกมาจึงมีลักษณะเป็นธรรมชาติที่งดงามและอ่อนช้อยเห็นถึงสรีระและกล้ามเนื้อรวมไปถึงเส้นเอ็นที่คล้ายกับมนุษย์ที่ยังคงมีชีวิตมากที่สุด
4. ความเจริญรุ่งเรืองทางด้านการศึกษาและปรัชญา
ด้านการศึกษา อารยธรรมกรีกได้ให้ความสำคัญกับการศึกษาที่เป็นหัวใจสำคัญในการพัฒนาคนเพื่อที่จะเติบโตเป็นผู้ที่มีการศึกษาที่ดีเพราะผู้ที่มีการศึกษาที่ดีย่อมส่งผลให้สังคมดีตามไปด้วยและจะทำให้อนาคตของตัวเองและประเทศชาติเจริญรุ่งเรืองภายใต้การเมืองการปกครองระบอบประชาธิปไตย ซึ่งหลักสูตรที่ใช้ในการสอนคือ หลักสูตรที่พัฒนาทั้งด้านสติปัญญา ร่างกายและอารมณ์ควบคู่กันไป ซึ่งระบบนี้เป็นแบบอย่างที่ทำให้นักการศึกษาของตะวันตกนำมาใช้และพัฒนามาจนถึงปัจจุบัน
ด้านปรัชญา ความเจริญรุ่งเรืองทางด้านปรัชญาของกรีก ถือได้ว่าเป็นความเจริญที่สูงที่สุดของภูมิปัญญากรีกที่ได้รับการยกย่องมากที่สุด และมีนักปรัชญาหลายคนที่มีชื่อเสียงของกรีกที่โดดเด่นที่สุดไม่ว่าจะเป็น
โซเครติส ผู้ซึ่งสอนให้คนใช้เหตุใช้ผลและสติปัญญาในการหาความจริงในชีวิตของมนุษย์ วิธีการสอนของเขาจะไม่สอนแบบท่องจำ แต่จะใช้วิธีการตั้งคำถามซึ่งไม่ได้ต้องการคำตอบ โดยให้ผู้เรียนใช้สติปัญญาของเขาในการหาคำตอบเอง ซึ่งวิธีสอนแบบนี้เรียกว่า Socretic method
เพลโต คือลูกศิษย์ของโซเครติส ผู้ที่ใช้หลักคิดในการสอนของโซเครติส และได้เปิดโรงเรียนสอนชื่อ อะคาเดมี และได้เขียนหนังสือสะท้อนแนวคิดด้านการปกครอง ระบบยุติธรรม และการศึกษา และที่เป็นผลงานอันโดดเด่นนั้นก็คือ เขาได้รับการยกย่องให้เป็นบิดาแห่งปรัชญาการเมืองสมัยใหม่ ชื่อหนังสือว่า สาธารณรัฐ republic เป็นการนำเสนอแนวคิดด้านการปกครองของประเทศที่มีอิทธิพลต่อความคิดของคนทั่วโลกด้านการเมือง
อริสโตเติล เป็นทั้งนักวิทยาศาสตร์และนักปรัชญา เป็นศิษย์ของเพลโตที่มีความฉลาด ที่ให้ความสนใจหลายด้าน สิ่งที่โดดเด่นของเขาก็คือ ผลงานด้านหนังสือที่ชื่อว่า การเมือง politics เป็นการวิจัยในรูปแบบของการปกครองของแต่ละนครรัฐถึง 150 แห่ง
5. ความเชื่อและเทพเจ้ากรีก
ชาวกรีกโบราณมีความเชื่อว่า มนุษย์เป็นมาตรวัดสรรพสิ่ง ซึ่งสิ่งที่เป็นความเชื่อของกรีกนี้จึงเป็นรากฐานทางวัฒนธรรมของชาวกรีกโบราณ ดังนั้นเทพเจ้าของกรีกจึงมีรูปร่างที่เป็นเหมือนมนุษย์ และไม่เชื่อชีวิตหลังความตามเช่นเดียวกับชาวอียิปต์ ฉะนั้นจึงไม่มีสุสานและพิธีการฝังศพที่ซับซ้อนเหมือนกับอียิปต์ และอารยธรรมกรีกที่เป็นด้านศิลปกรรมที่โดดเด่นของกรีกที่มีจำนวนมากนั้นก็คือ รูปปั้นเทพเจ้ากรีกที่ชาวกรีกเคารพนับถือศรัทธา ซึ่งมีหลากหลายเทพเจ้า ไม่ว่าจะเป็น ซุส zeus ซึ่งเป็นราชาของเทพเจ้าทั้งหลายและบรรดามนุษย์ในโลก โพไซดอน เทพเจ้าแห่งท้องทะเล ฮาเดส เทพเจ้าแห่งใต้พิภพยมโลก ดิมิเทอร์ เทพีแห่งความอุดมสมบูรณ์ด้านเกษตรกรรม เฮรา ราชินีแห่งสวรรค์ เอรีส เทพแห่งสงคราม อพอลโล เทพเจ้าแห่งการทำนาย อาร์เทมีส เทพีแห่งดวงจันทร์และการล่าสัตว์ เฮอร์มิส เทพแห่งการค้า อะธีนา เทพีแห่งความเฉลียวฉลาด อโฟรไดท์ เทพีแห่งความรักและความงาม เฮฟเฟตัส เทพแห่งไฟ โลหะ และการช่าง
เป็นอย่างไรกันบ้างกับ สรุป อารยธรรมกรีก ฉบับที่เข้าใจง่าย ที่มีเนื้อหาไม่สั้น ไม่ยาวจนเกินไปอ่านแล้วเข้าใจกับความเป็นมาของอารยธรรมกรีกตลอดจนศิลปกรรม สถาปัตยกรรม ประติมากรรมที่โดดเด่นและเป็นเอกลักษณ์ที่ผสมผสานในหลากหลายอารยธรรม และยังมีผลงานที่เป็นชิ้นเอก ชิ้นเยี่ยมของโลกกันเลยทีเดียว หวังว่าเมื่ออ่านจบแล้วจะเข้าใจและสนุกกับการอ่านประวัติศาสตร์ของกรีกกันมากขึ้น และอยากได้ไปเที่ยวเพื่อดูความงดงามของศิลปกรรมการปั้นรูปเทพเจ้าตลอดจนอารยธรรมด้านอื่นๆ ของกรีกกันแล้วใช่ไหม เตรียมแบ็คแพคกันไปได้เลย
เครดิตรูป
