วันนี้เราจะพาทุกคนไปเปิดประวัติ เจงกิส ข่าน จักรพรรดิ นักรบชาวมองโกล ว่าเขาเป็นใคร แล้วทำไมเขาจึงสร้างจักรวรรดิมองโกลได้ยาวนานและขยายอาณาเขตไปได้อย่างกว้างขวางมากมาย และเหตุใดอาณาจักรมองโกลจึงล่มสลายและสิ้นสุด ตามไปดูกันเลย
1. ประวัติ เจงกิส ข่าน
จักรวรรดิมองโกลถือกำเนิดโดย เจงกิสข่าน ผู้เป็นจักรพรรดินักรบแห่งมองโกล มีชื่อเดิมว่า เทมูจิง ริมฝั่งแม่น้ำโอนอนคือสถานที่พระราชสมภพของเทมูจิง และยังเป็นผู้นำของครอบครัวเมื่อยังเยาว์วัยเพียง 13 ปี เจงกิสข่านคือพระนามใหม่ของเทมูจิง ตั้งแต่ปี พ.ศ.1749 เป็นต้นมา และในปี พ.ศ. 1754 เจงกิสข่านได้รบชนะและยึดเมืองจีนตอนเหนือ จักรวรรดิคารา-คิไตจักรวรรดิคาเรสม์ รวมถึงดินแดนอื่น ๆ อีกหลายเมือง ตลอดที่มีชีวิตอยู่ของเจงกิสข่าน เขาได้นำจักรวรรดิมองโกลขยายอาณาเขตไปได้ไกลถึงมหาสมุทรแปซิฟิกตลอดจนถึงเขตยูเครนในปัจจุบัน โดยเริ่มต้นที่จีนตอนเหนือ และยึดจงตูสำเร็จ ซึ่งปัจจุบันคือเมืองปักกิ่งในจีน เจงกิสข่านก็ได้ส่งฑูตไปเปอร์เซีย แต่ทางนั้นได้ตัดหัวของฑูตที่ส่งไป ทำให้เจงกิสข่านได้นำกำลังทหารหนึ่งหมื่นนายบุกไปทางเหนือไปจนสุดขอบทะเลที่ใกล้กับตะวันออกกลาง
เจงกิสข่านมีอายุในช่วงประมาณ หนึ่งศตวรรษ เสียชีวิตในปี ค.ศ. 1227 พระองค์ทรงได้รับการยกย่องว่าเป็นนักการทหารที่เก่งที่สุดในประวัติศาสตร์ของโลกเลยทีเดียว และยังสร้างตัวอักษรขึ้นมาใช้โดยดัดแปลงมาจากภาษาอุยกูร์ พระองค์ได้รวมเอาชาวเร่ร่อนของมองโกลเข้ามาเป็นกลุ่มชาติเดียวกัน และได้ปกครองตามหลักการที่เปิดกว้างทางด้านความเชื่อทางศาสนา และยังมีบทบาทที่สำคัญต่อการสร้างความมั่นคงให้กับเส้นทางสายไหมซึ่งเป็นเส้นทางเชื่อมการ
ค้าขายและวัฒนธรรมของทวีปเอเชียและตะวันตก และตะวันออก
2. จักรวรรดิมองโกลหลังเจงกิสข่านเสียชีวิต
หลังจากเจงกิส ข่าน ได้เสียชีวิตไปในปี 1227 โอโกได หนึ่งในลูกชายของเขาได้รับแต่งตั้งให้เป็น คากาน หรือเรียกกันว่า ข่านผู้ยิ่งใหญ่ (เจงกิส ข่านมีลูกชายทั้งหมด 4 คนด้วยกัน คือ โอโกได โจซิ ชากาไต และทัวลุย) ส่วนลูกชายคนอื่น ๆ เขาก็ได้แบ่งมรดก และทรัพย์สินต่าง ๆ รวมไปถึงอำนาจในการปกครองตามอาณาเขตดินแดนต่าง ๆ ในจักรวรรดิมองโกล
โอโกไต ได้ขยายอาณาเขตเพิ่มจากที่เจงกิส ข่าน โดยได้นำทัพไปบุกแคว้นจิน ของราชวงศ์จีน และสาสมารถบุกยึดนครไคฟงของจีนได้สำเร็จ ในปี 1233 และเป้าหมายอันถัดไปคือ จักรวรรดิช่งใต้
บาตู ลูกชายของโจซิ ซึ่งเป็นหลานของเจงกิส ข่าน ก็ได้นำกำลังกองทัพไปบุกทางเอเชียตะวันออกกลางดยขยายอาณาเขตออกไปยังดินแดนที่ไกลออกไปจากที่เจงกิสข่านได้ขยายมาแล้ว คือบริเวณอาเซอร์ไปจาน อาร์มาเนีย จอร์เจีย ตลอดจนตุรกีทำให้ทุกดินแดนนั้นยอมสวามิภักดิ์ และตกเป็นประเทศราชให้กับจักรวรรดิมองโกล และยังขยายอาณาบริเวณไปยังยุโรป ตั้งแต่รัสเซียบริเวณแม่น้ำวอลกา โปแลนด์ ฮังการี ออสเตรียและยูเครน และได้สถาปนาตัวเองกุมอำนาจในดินแดน บาตูมีเกอร์ หรือเรียกว่ากระโจมแบบมองโกลหลังใหญ่มหึมา โดยทำจากผ้าไหมยกทอง เป็นที่มาของ อาณาจักรโกลเดนท์ฮอร์ด
ปี 1241 โอโกไต ผู้นำข่านที่ยิ่งใหญ่ เสียชีวิต อูเยก ซึ่งเป็นลูกชาย ได้สืบทอดอำนาจข่านผู้ยิ่งใหญ่ต่อ และอูเยก ครองอำนาจได้เพียงสองปีก็ได้เสียชีวิต ทำให้ ตูรากีนา ผู้ซึ่งเป็นแม่ของเขาได้ทำหน้าที่ รักษาการตำแหน่งผู้นำจักรวรรดิในช่วงปี 1241 เรื่อยมาจนถึงปี 1246
ปี 1251 เมิก ลูกชายของทัวลุย หลานของเจงกิส ข่าน ได้ขึ้นครองอำนาจเป็น ข่านผู้นำที่ยิ่งใหญ่ต่อจาก อูเยก เขาได้ส่งให้ ฮูเลกู ผู้เป็นน้องชาย นำกำลังไปยึดครองจักรวรรดิอิสลามซึ่งมีดินแดนเริ่มจากเอเซียกลาง อิรัก อิหร่าน ตลอดจนถึงทะเลเมดิเตอร์เรเนียน
และ กุบไล น้องชายอีกคน และเมิก นำกำลังไปพิชิตจักรวรรดิช่งใต้ของจีน
ปี 1258 ฮูเลกูสามารถยึดครองจักรวรรดิอิสลามได้ จึงสถาปนาตัวเองขึ้นเป็นผู้นำดินแดนแห่งนี้ เรียกว่า อาณาจักรอิลข่าน โดยมีพื้นที่อิรักเป็นส่วนใหญ่ อิหร่าน และมีซีเรียเพิ่มเข้ามาอีก
ปี 1259 เมิก ผู้นำข่านผู้ยิ่งใหญ่เสียชีวิต และ อริบุก น้องชายคนสุดท้อง พยายามที่จะขึ้นครองราชย์ แต่กุบไล ได้ชิงสถาปนาอำนาจขึ้นเป็นข่านผู้ยิ่งใหญ่ ในปี 1260
3. สิ้นสุดจักรวรรดิมองโกล
ในปี 1260 หลังจากที่ กุบไล ได้สถาปนาตนเองเป็น ข่านผู้นำที่ยิ่งใหญ่ของจักรวรรดิมองโกลและจักรพรรดิของจีนได้แล้วนั้น เขาได้สถาปนาเมือง ต้าตู หรือปักกิ่งในปัจจุบัน และบุกยึดจักรวรรดิช่งใต้ในปี 1276 และสุดท้ายก็สามารถรวมเป็นจีนแผ่นดินใหญ่ตั้งเป็นราชวงศ์หยวนของจีน และขณะนั้น ทายาทของเจงกิส ข่านก็ต้องถอยทัพกลับไปที่มองโกล และขณะเดียวกันนั้นจักรวรรดิของมองโกลนั้นก็มีอาณาจักรการปกครองที่เป็นของตนเองโดยเครือญาติ ไม่ว่าจะเป็นอาณาจักรโกลเดน ฮอร์ด อาณาจักรอิลข่าน และอาณาจักรซากาไต และระหว่างนั้นก็มีปัญหาด้านการแย่งอำนาจในการปกครองกันภายในและทายาทองค์สุดท้ายของฮูเลกูได้เสียชีวิตในปี 1335 ทำให้อาณาจักรและจักวรรรดิเสื่อมลงและราชวงศ์หยวนของกุบไลก็ได้สิ้นสุดลงในปี 1368 และอาณาจักรโกลเดน ฮอร์ด ก็ได้สิ้นสุดลงหลังจากมีการแย่งชิงอำนาจกันภายใน
และมีอำนาจทางกลุ่มเติร์กและชาวรัสเซียเข้ามาครอบครองดินแดนในอาณาบริเวณนั้น ส่วนอาณาจักรชากาไต มีอำนาจจากราชวงศ์ Timurids
เข้ามามีอำนาจแทนที่เอเชียกลาง จึงเป็นอันสิ้นสุดจักรวรรดิของมองโกลซึ่งเป็นจักรวรรดิที่เริ่มต้นมาจากเจงกิส ข่าน
เป็นอย่างไรกันบ้างกับประวัติ เจงกิส ข่าน จักรพรรดิ นักรบชาวมองโกล เรียกได้ว่าจักรวรรดิมองโกลได้ขยายอาณาเขตครอบคลุมพื้นที่ได้กว่าครึ่งโลกเลยทีเดียวในสมัยเจงกิสข่าน และตลอดจนรุ่นลูกและรุ่นหลาน แต่ด้วยการแก่งแย่งอำนาจกันเองภายในส่งผลให้จักรวรรดิไม่สามารถไปต่อได้ และยังมีอำนาจใหม่ที่มาจากภายนอกจึงทำให้จักรวรรดิมองโกลต้องสิ้นสุดลงไป แต่อย่างน้อยเราก็ได้รู้ว่าจักรวรรดิมองโกลที่เริ่มมาจากนักรบที่เก่งที่สุดทางการทหารอย่างเจงกิส ข่านก็ไม่ได้จบและสิ้นสุดที่เจงกิส ข่าน แต่ยังมีรุ่นลูกรุ่นหลานที่สืบทอดกันมาอีกหลายปีกว่าจะสิ้นสุดจักรวรรดิมองโกล
เครดิตรูป
อ่านต่อที่ “ชนชั้นกลาง” คือใครหรือกลุ่มใด ทำไมถึงเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์ พฤษภาทมิฬ
